Negen nieuwe projecten in de Erfgoed Deal
In de achtste ronde van de Erfgoed Deal zijn negen nieuwe projecten toegevoegd aan het programma. Dit brengt het totaal aantal projecten nu op 51. Binnen de Erfgoed Deal maken verschillende partijen afspraken over het behoud en het gebruik van erfgoed bij de grote ruimtelijke opgaven van dit moment.
De negen nieuwe projecten zijn: Ringwalburg Burgh-Haamstede, Warmtetransitie Amersfoortse Binnenstad, Buurtschap Hooge Hunze, Waterharmonica Noorderbos Tilburg, Pionieren in de Peel, Archeologie Singelpark Oldenzaal, Di Boneiru, Pa Boneiru, Klimaatgeraamte Landfront Vlissingen en Artis: Ruimte voor Water in de Stad.
Erfgoed draagt bij aan oplossingen
Alle negen toegekende projecten zijn voorbeelden van een erfgoedinclusieve uitvoeringspraktijk die toekomstige plannenmakers zal inspireren. Erfgoed draagt in deze projecten bij aan maatregelen om bijvoorbeeld onze steden klimaatbestendig te maken, onze landbouw of energievoorziening te verduurzamen, de waterkwaliteit in natuurgebieden te verbeteren of om woonwijken een eigen karakter en identiteit te geven.
Geografische spreiding
Deze achtste ronde kent een mooie geografische spreiding van de projecten. Ze zijn te vinden van Groningen tot Zeeland, waar zelfs twee projecten plaatsvinden, en van Oldenzaal tot Amsterdam. Ook in deze ronde doet er weer een Caribisch project mee, deze keer op het eiland Bonaire. De initiatieven voor deze erfgoedinclusieve projecten komen van gemeenten, provincies en waterschappen. Kenmerkend voor Erfgoed Deals is dat er door medeoverheden integraal wordt samengewerkt met gebiedspartners, zoals erfgoed- en landschapsorganisaties, culturele instellingen en bewonersorganisaties, om erfgoed een stevige positie te geven in ruimtelijke plannen.
Investeren in erfgoed loont
Mirjam Wulfse, de voorzitter van de Erfgoed Deal stuurgroep, over deze ronde:
“Ik ben er trots op dat de Erfgoed Deal zijn doel bereikt. De negen nieuwe Erfgoed Deals laten zien dat investeren in erfgoed aan de voorkant van ruimtelijke processen loont. Betere plannen, inbedding in de plaatselijke cultuur, meer betrokkenheid van bewoners en maatschappelijke organisaties leveren uiteindelijk een mooier dorp, stad of landgoed op. Wij kunnen zoveel leren van de cultuurhistorische vorming van onze leefomgeving, hoe we deze goed kunnen gebruiken, erop door ontwikkelen én hoe dat van invloed is op de kwaliteit van wonen, werken en leven. Ik spreek de wens uit dat deze mooie trend zich nog lang gaat voortzetten.”
Over de toegekende projecten:
Waterharmonica Noorderbos Tilburg
Midden in het uitgestrekte Landschapspark Pauwels werken Waterschap De Dommel en de gemeente Tilburg aan de ontwikkeling van de Waterharmonica: een project dat verleden, heden en toekomst samenbrengt. Dit initiatief transformeert de historische vloeivelden van het park, oorspronkelijk aangelegd voor het zuiveren van industriewater uit de lokale textielindustrie, tot een innovatief systeem voor waterbeheer van ecologische en cultuurhistorische waarde. De historische inrichting is daarvoor de onderlegger.
(Dit project valt onder het thema water en bodem.)
Ringwalburg Burgh-Haamstede
Het project Ringwalburg Burgh-Haamstede heeft met de herinrichting van de 9e eeuwse ringwalburg in deze Zeeuwse gemeente, ooit gebouwd als verdediging tegen de Vikingen, twee doelen voor ogen. Ten eerste creëert het een ecologische verbinding tussen twee Natura 2000-gebieden, namelijk het duingebied Kop van Schouwen en de Oosterschelde. Ten tweede zorgt het voor een betere toegankelijkheid en beleefbaarheid van dit bijzondere archeologische monument. Het is een voorbeeld van een integrale aanpak waarin cultuurhistorie leidt tot een water en bodem gestuurde ontwikkeling.
(Dit project valt onder het thema landbouw en natuur.)
Pionieren in de Peel
De Peel, de streek op de grens van Brabant en Limburg, kampt met allerlei grote gebiedsopgaven. Hoe kan verdergaande aantasting van landschap en ecologie door steeds intensievere landbouw een halt worden toegeroepen? Het initiatief Peel Natuurdorpen (PND) draagt in het project ‘Pionieren in De Peel’ landschapslandbouw naar voren als een van de oplossingen: extensief beheerde en natuurinclusief ingerichte landbouwgronden, die worden gefinancierd door kleinschalige vormen van bewoning op landbouwgrond. Zo ontwikkelt de boer een nieuw verdienmodel waarmee hij zijn agrarisch bedrijf kan voortzetten en tegelijk bijdraagt aan een betere leefbaarheid in dit deel van de Peel.
(Dit project valt onder het thema landbouw en natuur.)
Klimaatgeraamte Landfront Vlissingen
In dit project wil de provincie Zeeland samen met de gemeente Veere op een slimme manier een negatieve ingreep in de waterhuishouding op Walcheren repareren, die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers is gemaakt. Tijdens de oorlog veranderde Walcheren van kleinschalig agrarisch landschap, bekend als de ‘Tuin van Zeeland’, tot een militair landschap. Kreekruggen werden doorsneden en zout en zoet water vermengden zich tot brak oppervlaktewater, wat niet meer geschikt was voor de landbouw. Door een kleilaag in de tankgracht van dit stuk voormalige Atlantikwall aan te brengen wil de provincie deze fout uit het verleden herstellen. Zo kan zoetwater uit de kreekrug worden gebruikt voor besproeiing van naastgelegen sportvelden Tegelijk zorgt dit initiatief ervoor dat het militaire erfgoed beter beleefbaar wordt.
(Dit project valt onder het thema water en bodem.)
Warmtetransitie Amersfoortse Binnenstad
De warmtetransitie in onze historische binnensteden is vaak zo complex, dat veel gemeenten het vraagstuk doorschuiven op de langere termijn, zo blijkt uit recent onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Amersfoort, pilotgemeente in dit onderzoek, heeft nu concrete ambities uitgesproken en plannen uitgewerkt om de oude binnenstad aardgasvrij te maken. In twee voorbeeldclusters gaat de gemeente samen met de bewoners en particuliere organisaties een plan uitwerken én uitvoeren om monumentale huizen en gebouwen aardgasvrij te verwarmen. Daarbij slim gebruik makend van historische structuren zoals grachten, kademuren, overkluizingen, erven en kelders.
(Dit project valt onder het thema energie en economie.)
Archeologie Singelpark Oldenzaal
Oldenzaal zet met het project Archeologie Singelpark Oldenzaal een verdere stap in de realisatie van een groene zone rondom het stenige centrum. Op de plek waar de verdedigingswerken de stad omringden, wordt nu gewerkt aan een klimaatadaptief stadspark: het Singelpark. De historische stadsmuur met haar dubbele gracht en stadspoorten dienen hierbij als kennisbron voor een klimaatadaptieve herinrichting. Tevens wordt archeologie benut om tot een erfgoedinclusief ontwerp te komen van de openbare ruimte. Door de bodemschatten weer zichtbaar te maken kan Oldenzaal straks zijn rijke verleden letterlijk in de spotlights zetten.
(Dit project valt onder het thema water en bodem.)
Artis: Ruimte voor Water in de Stad
De 19-eeuwse Plantagebuurt is een van de meest urgente regenwaterknelpunten in Amsterdam. Regenwater kan niet goed wegstromen wat tot wateroverlast zorgt. Midden in deze wijk ligt dierentuin Artis, die juist heel veel water nodig heeft. De stad Amsterdam en Artis trekken in dit project samen op. Door historische landschapselementen in Artis terug te brengen en (deels) openbaar te maken kan dit erfgoed overtollig regenwater uit de buurt opvangen en gebruiken.
(Dit project valt onder het thema water en bodem.)
Buurtschap Hooge Hunze
De stad Groningen wil de rivier de Hunze - die vroeger vanuit Drenthe via de stad naar de Waddenzee stroomde – weer terugbrengen in het stedelijk gebied. Het terugbrengen van deze cultuurhistorische – en landschappelijke structuur levert de stad veel op: ruimte voor wateropvang, versterken van de biodiversiteit en toevoegen van groen. Als eerste gaat men de Hunzeloop herstellen op een inbreidingslocatie waar woonwijk de Hooge Hunze wordt gebouwd. De nieuwe wijk krijgt hierdoor een kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte met een eigen karakter dat teruggrijpt op typische kenmerken van het historische Hunzelandschap.
(Dit project valt onder het thema wonen en mobiliteit.)
Di Boneiru, Pa boneiru
De vraag naar nieuwe woningen op het eiland Bonaire is groot. Daarom is er vorig jaar een zogenaamde WoonDeal afgesloten. Tegelijkertijd zijn er wijken en buurten waar veel van de bestaande, vaak cultuurhistorisch waardevolle woningen leegstaan of verloederen. Zoals Rincon, het oudste dorp van het eiland én beschermd dorpsgezicht. Juist deze authentieke wijkjes bieden grote kansen om betaalbare woningen te behouden op het eiland. Het project Di Boneiru, Pa Boneiru wil die historische panden en de erfgoedwaarden van erven en openbare ruimten benutten om het woningtekort aan te pakken en de leefomgeving klimaatbestendig in te richten.
(Dit project valt onder het thema wonen en mobiliteit.)